Om terug te staan ...

... en stil te bly.

Ek kon dit geredelik regkry om die kinders toe te laat om self besluite te neem.
Klein-kleintyd het ek bloot keuses aan hulle gegee ("wil jy die groen of die rooi hemp aantrek?") wat aan die kleinding die gevoel gee - ek het self besluit wat ek gaan aantrek.

Met grootword het dit relatief maklik gegaan, omdat ek glo dat elke mens deur eie ervaring beter en meer leer as deur waarneming of ouerlike "preke". Dus het ek die kinders sekere verantwoordelikhede gegee en tot 'n mate toegelaat om self keuses te maak.

In my eie lewe het die pad maar op- en afdraand geloop, wie van ons draf heelpad gelykpad? Tradisioneel swem ek stroomop. Rebels in byna alles, tog ook tradisievas in ander opsigte.

Soveel so dat ek nou onlangs in 'n Facebook-groep só daaroor skryf:

Eers was dit tuisonderwys....

Toe raak God my hart oor voorbehoeding, oor oorgawe, oor beheer... deur die tuisonderwys e-posgroep.

Daarna volg evolusie en skepping.

En nog later inentings, vroedvroue, organiese kos....

Ons elkeen se pad sal verskil, elkeen het ander plekke waar Vader aan ons snoei, timmer, beitel. Maar Hy is voortdurend met ons besig.

Oor sommige goed was ek al bitterspyt, hoekom het Hy my nie vroeër al hierdie dinge gewys nie, dan kon ek ook mos...?? Waarop my dierbare ander helfte antwoord: "Jy sou nie toe geluister het nie." Eina! Dis so waar!!!

Dan wens ek, hoop ek, bid ek dat my kinders vroeër oopkop sal wees, gouer sal luister en gehoorsaam.

Maar, meteens staan ek voor 'n struikelblok, 'n groot rots, 'n berg...

Iets wat ek nooit in my dag des lewens gedink het vir my so moeilik sou wees nie.
Om my kinders toe te laat om hul eie besluite te neem, hul eie lewe te leef, hul eie foute te maak en bowenal hul eie drome te realiseer.

Dikwels lees mens en hoor mens dat ouers hul drome deur hul kinders probeer verwesenlik. Ek het my bes probeer om dit nie in my kinders se kinderjare te doen nie.

Ek vermoed die feit dat my kinders tuisopvoeding gehad het en nie in 'n hoofstroomskool was nie, dalk veroorsaak het dat ek in elk geval nie my drome op hulle kon afdruk nie.

Maar, daar is grootmensdrome, goed wat ek, sou ek my lewe kon oorleef, anders sou doen...

Is ek dan nou besig om dáárdie drome, daardie "spytwees" op hulle af te dwing....?
Mag ek daarvan behoed word, maar ek vang myself dat ek nie wil toesien dat hulle dieselfde foute as ek maak nie, nie met dieselfde spyt en letsels loop nie...

Wees tog oopkop, my kind. Lees oor alles en bedink alles wat jy lees. Moenie net volg waar ander getrap het nie, trap jou eie spore...

Groetnis

Vandat ek haar geken het, was sy in die rolstoel.

Dit was deel van wie sy was.

Ons was lief vir haar - baie.

Wanneer sy bietjie laat gelê het die dag, het ons mekaar in haar rolstoel rondgestoot.

Haar hande... reguit vingers wat nie meer 'n breinaald kon hanteer nie.

Min kon ek verstaan, wie as kind dink tog ooit daaraan, hoe en hoekom dit gebeur het. Dit was maar net só, ouma Frieda was in die rolstoel.

Ouma Frieda het altyd Wilson's Cream Caramels in die laai langs haar bed gehad. En pakke vol van daardie deurmekaar lekkers wat jy per kg by die kiosk in die groot winkels kon koop. O lekkerte wanneer sy sê:  "Trek gou oop die laai."

My herinneringe aan ouma begin op die plaas, ons grootwordplaas, in die Memel distrik. Ouma het tussen haar sewe kinders geswerf, dan drie maande by die een dan by die ander gebly. Dit was vir ons kinders lekker om ouma sulke tydjies by ons te hê. Maar ons gaan skool, ons weet nie van skoonfamilie en allerhande sulke dinge nie.

Op 'n dag, ek weet nie wie die besluit geneem het nie, het ouma 'n woonstel in Pretoria gekoop. Naby Burgerspark - dit onthou ek. Ons kon park toe stap en ons kon by die museum ook gaan draai - daar was 'n groot dinosourusgeraamte in die tuin van die museum.

Ouma het gemaklik en regtig gelukkig in haar woonstel gewoon. Sy was op die derde (as ek reg onthou) vloer en die hysbak het twee stelle deure gehad. So 'n traliegedoente en die eintlike glasdeure. Ek dink dit was dalk die tyd wat sy op haar gelukkigste was - totaal onafhanklik.

Maar, soos die jare aanstap, het ook die ouderdom haar gevang en kon die kinders haar nie meer alleen in die stad laat bly nie. My oom-hulle het 'n woonstel aan hul plaashuis gebou en ouma het 'n hele ruk by hulle op die plaas gewoon.

Kort daarna het Memel 'n eie dienssentrum vir bejaardes gekry. Ouma het 'n woonstelletjie daar gekry. Selfversorgend en gelukkig. Sy het die Bybelstudiegroep gelei. Memel se NG Kerk gemeente het 'n direkte uitsending van hul Sondageredienste na die ouetehuis en so kon hulle die erediens op hul televisieskerms sien. Ek was as getroude vrou ook by ouma in dié woonstel. Hier het sy die suiker in die yskas gebêre omdat die miere dit betrek. Ons het elke liewe keer wanneer na my ouers in Newcastle is, by ouma gaan koffie drink. Goeie en lekker tye.

Een dag kry ek die oproep. Ouma het uit haar bed geval. Hulle vermoed sy het 'n beroerte gehad. Sy gaan na Avondvrede op Vrede. Hier het ouma versorging gehad en tot met haar afsterwe in 2000 daar gewoon - sy was 80.


Maar, waar ek vandag by ouma ronddwaal.
Gewrigspyne.
Polse, enkels.
Elmboë, heupe, skouers.
Ja, selfs my rug....

'n Groot deel van die vrees rondom outo-immuniteitsiektes is dat 'n tweede en 'n derde siekte jou kan beetvat. Dis asof jou immuniteitstelsel 'n vernietigingspad vat en nie van koers af gaan nie.

Rumatoïede Artritis.
Anders as osteoartritis, anders as gewone rumatiek.
Die immuniteitstelsel val die gewrigte aan.

En dit was wat ouma Frieda in haar rolstoel geknel het.

Hierdie pyne wat my vasvat, maak my soms bang... ek sien vir ouma.

Hoeveel seer het sy gehad wat ons niks van geweet het nie? Hoeveel?

Sy was maar 44 toe haar man aan 'n hartaanval gesterf het.
Sy was meteens alleen met 'n skuldlas groter as wat hul eiendomme kon delg.
Alleen met sewe kinders, waarvan die oudste 24 en die jongste 11.
Alleen met 'n seun as tokkelok-student op Maties, die jongste drie nog op skool...


Die liggaam se immuniteitstelsel val nie net sommer die liggaam aan nie. Daar is eerstens 'n paar faktore wat teenwoordig moet wees (genetiese komponent, spanning en uitwendige faktore - voeding en blootstelling aan gif) en tweedens 'n sneller. Die sneller kan trauma, skok of langdurige (kroniese) stres wees.

Die sneller in ouma se geval was haar man se afsterwe.

Ek is 45.
Die enigste iets wat ek as sneller kan sien is kroniese stres...

Maar, wanneer ek in die bed lê en my gewrigte so seer is. Wanneer ek iets wil optel en my hand rebelleer, dan dink ek aan ouma... vir 35 jaar het sy met soveel pyn saamgeleef, en ons het nooit daarvan gehoor nie.

Gewrig- en spierpyne is deel van Hashimoto's, alhoewel Rumatoïede Atritis dikwels ook op Hashimoto's se spore volg.

Daarom is dit so belangrik om reg te eet, om die immuniteitstelsel se vernietigingspad te stuit.

Oor 'n pad en 'n kruis....

Uiteindelik probeer ons elkeen om met die realiteite van ons lewe te oorleef.

Ek het my kwota moeilikheid en probleme, met dit in my agterkop kyk ek rond en sien 'n ander wat klaarblyklik nie dieselfde probleme as ek deurworstel nie. Dan dink ek, wat weet jy? Jy wat gemaklik deur die lewe sweef? Wat weet jy van my pyn, my swaarkry, my worstelstryd?

Maar ek sien nie dat die ander ook maar sy eie worsteling en wroeging deurwerk nie...

Finansies is seker elke enkele persoon in hierdie land of straks nog op hierdie ondermaanse, se grootste hoofpyn en nagmerrie. Daardie nagte se wakkerlê en rondrol... hoe gaan ek al die punte bymekaar bring...?

So bekla ek my lot op 'n dag by my dokter. "Lyk my 'n mens moet skatryk wees om siekte te kan bekostig!" Sy het lekker gelag. Maar dis so waar... Veral vir ons wat nie van doktersbesoeke gewoonte maak nie. Inteendeel - daar gaan maklik twee tot drie jaar verby voor die huisdokter een van ons sien. Miskien het die feit dat ons privaatpasiënte is iets daarmee te doen.

Maar sedert die Hashimoto's diagnose het dinge verander en is my maandelikse medisynerekening astronomies! Ek is dit glad nie gewoond nie en word letterlik siek elke keer wanneer die rekening kom. Hoe kan ek my man se swaarverdiende geld so uitmors?

Tydens 'n ander doktersbesoek, 'n funksionele dokter wat 'n hele uur lank konsulteer en meer bloedtoetse as fisiese ondersoeke doen, gesels ek met hom oor die koste van hul medisyne (als ingevoer want in SA is die "alternatiewe praktisyns" mos byna uit die bose). Die gesprek het uiteindelik 'n heel ander wending geneem. Hy het vertel van sy ondervinding en bankrotskap... hoe God hom deur dit gedra en laat groei het.

En ek het gedink hy het dit gemaklik. Mos 'n dokter.... konsultasie van R1000 / uur. (Wat egter baie goedkoper uitwerk as die huisdokter se R350 / kwartier!) Hoe sou ek ooit kon raai?

Mense kyk na die plaas, die trekkers, die implemente en dink: julle sit daar goed in....
Helaas nie.
Want sien, dis soos die dokter se spreekkamer, sy instrumente, die kardiomasjien, die sonarmasjien en al die ander doktorsgereedskap. Of soos die ingenieur se draaibank, freesmasjien, bore. Of soos die padbouer se padskraper, vragmotors, teervretermasjien en andere. "Tools of the trade" sê die rooitaal.

Dis alles masjienerie, gereedskap wat in stand gehou moet word, gebruik moet word in die alledaagse werksaamhede om geld te genereer. Peperduur masjinerie daarby, meestal op skuld gekoop.

Dit beteken nie dat die dokter, ingenieur of padbouer superryk is nie. Inteendeel... soms vreet daardie skuld al jou leef en asemhaalgeld ook op. Want masjiene het die geneigdheid om te breek juis wanneer die bankbestuurder knaend bel.

Wanneer mense dan vir my kwalik neem omdat my kinders nie  deelneem aan  buitemuurse aktiwiteite nie, nie universiteit toe gaan nie, omdat ek sommer 'n gewone kerkrok bietjie opdollie vir my enigste dogter se troue, ons die troue sovêr moontlik self gereël en hanteer het, omdat my huis in 25 jaar nog net een lagie verf gehad het, ek dankbaar bid vir elke tweedehandse kledingstuk wat ek en my kinders ontvang....
Dan wil ek uitroep - kom loop my pad!

Leef my lewe, nie net een dag nie, maar ten minste 'n jaar.

En dan, ja dan, dan kan jy kritiek lewer.

Wanneer my kruis te swaar raak
en ek om my kyk
na ander kruisdraers wat
selfs met 'n glimlag hul kruise dra,
dan wil ek na die Uitgewer van kruise gaan
en vra: Hoekom is my kruis so swaar?

Maar wanneer Hy dan ander
op die oog af ligter, gemakliker
gladgeskuurde kruise aan my uitwys
en uitnooi: Neem enigeen.

Dan kyk ek met nuwe oë...
Sien die kruis wat San, Jan en Gert
so gemaklik dra, sal my skouers
stukkend vreet,
Sien die kruis wat Piet, Linda en Marie
glimlaggend kon dra,
sal my rug breek
Sien dan 'n kruis, oud, versplinterd
maar bekend... so bekend...
dan lig ek my kruis met sy splinterlyf
en dra dit met nuwe krag,
met 'n glimlag en
dankbaarheid.

Hoofpyn of hartseer?

Hierin lê soveel waarheid.

Na jare, wel, dit voel soms soos 'n ewigheid,, van kinders lei na volwassenheid - en dikwels faal en val, het ek dit soveel kere gesien.

Die hartseer wat ouers in later jare ervaar is meerendeels hul eie skade... Toe hulle moes optree, toe daardie twee-jarige die vloermoer gegooi het, die drie-jarige die gilkompetisie in die supermark gewen het, die tiener huisvensters laat ratel het, deurkosyne uitgegooi en in woede die huis uitgestorm het.... Toe het hulle moedeloos hul skouers opgetrek en verwys na "die stadium" en hul oë gerol, so asof ék moes verstaan waarvan hulle praat.

Wel, ek het nie.
Want in ons huis is ek en Andries die ouers. Hier lê ons die reëls neer, is die gesag in ons gesentreer en moet die kinders daarby aanpas en inval. As hulle nie wil nie, moet hulle die gevolge dra.

As jong kinders, kleuters ("haai siestog, die arme bloedjies!"), het hulle baie kere elke dag van die week pak gekry. Ons het van die heel begin af gesê: Ons praat een keer, net een keer.

Maar, dan moet ek as ouer seker wéét die kind het my gehoor en verstaan wat ek gesê het. Ek moet grond toe sak, na sy hoogte toe, hom in die oë kyk en die opdrag duidelik gee: "Henry, gaan bad." "Leticia bêre jou speelgoed." "Johan eet jou pap." "André trek jou klere aan."

Die opdrag is duidelik, nie verwarrend nie. Een opdrag op 'n slag. Oogkontak. En onmiddellike gehoorsaamheid word verwag. - Ek praat van kleuters en jong kinders, ouderdom 2 tot seker so 8-9 jaar.

'n Vloermoer het ons seker twee keer beleef, kom ons maak dit maar drie keer... Leticia het een keer haar lyfie op die grond gegooi en gegil. Ek het haar opgetel en haar 'n "oor-dentelike" loesing gegee. Haar daarna vasgehou en gesê: "As jy dit ooit weer doen, gaan ek saam met jou skree." Die tweede keer wat dit gebeur het, het ek ook op die grond gaan lê, gegil, my voete gestamp en lyf rondgegooi. Dit was die allerlaaste keer. Of sy die boeties iets in die oor gefluister het, weet ek nie, maar ons het nooit probleme gehad met tipiese tweejaar-tantrums nie.

Soms het ek so gelag, dat ek myself moes inhou, die kind pak gee en daarna kamer toe hol om te loop lag. Veral wanneer dit my lipstiffie ingesluit het... Foto's van betraande gesiggies besmeer met lipstif getuig daarvan.

Feit is, jy as ouer mag nie afwyk van jou dissiplinêre kode nie. Jy dra die gesag, wat jy van die Koning van die Heelal verkry het, en jy moet dit ten alle tye waardig wees. Jy is uiteindelik die een wat verantwoording aan Hom moet doen oor hierdie gesag wat jou toevertrou was.

Moenie dreig as jy nie jou dreigemente kan deurvoer nie 
"Ek gaan jou vir die wolwe voer" is belaglik, maar "ek gaan jou pak gee as jy nie nou stop nie" is uitvoerbaar.
So het 'n ouer op 'n dag vir my as die "heks in die verhaal" gebruik deur aan haar kind te sê: "Stop dit. Tannie Marelize gaan haar 'belt' haal." Ek het in my enigheid gewonder, gaan dit die kind laat stop...? Toe die kind ten spyte van die dreigement dit vir die derde keer doen, die dreigement vir die derde keer herhaal word, het ek opgestaan en Andries se gordel gaan haal. Ek weet nie wie se oë die grootste gesper was, die ma of die kind s'n nie.... Feit is - jy het vir die kind iets beloof... hoekom sien jy dit nie deur nie?

Moet nooit ooit ooit toegee nie
... As jy dit eenmaal gedoen het, gaan die kind dit elke keer probeer.

O, ek het dit gesien - male sonder tal.

My kinders het nooit in die winkels gekerm en gesanik oor lekkers en roomys, skyfies of koeldrank nie. Ek ken dit eenvoudig nie. As ek nee gesê het, was dit nee -  klaar. Nee het nooit in 'n ja verander nie. Dus was kerm uit. Hoeveel male sien ek ouers, veral in die vakansieseisoen hier op ons dorp, wat spartel met die kinders se gesanik.... en dan maar toegee.

Op 'n dag het 'n pa van drie dogters vir my gesê: "Maar as hulle huil...? Ek kan dit nie oor my hart kry as hulle huil nie. Dan gee ek liewer...."

Wat bereik jy, pappie? Watter boodskap stuur jy uit? Wanneer haar man op 'n dag in geldnood vir haar moet nee sê, gaan sy dan die tranekrane oopdraai? En as hy steeds nee sê....?

Nee, kry nou die hoofpyne, dra nou die moeilikheid, want later se hartseer, later se seerkry is groot, enorm groot...

Verantwoordelikheid - takies
Op 'n heel klein ouderdom kan kinders al heelwat takies doen. Hulleself aantrek, bed opmaak, tafel dek, opruim... Gee hulle daardie verantwoordelikheid en jy lei jong volwassenes op.

Ek het 'n niggie wat net nooit verantwoordelikheid geleer het nie. Nooit haar eie bed opgemaak, haar eie bad gewas, haar eie tas gepak, haar eie toebroodjie gemaak nie. Mammie was altyd daar....Nou is sy self 'n ma - o gonnatjie piet! Dis 'n nagmerrie.

Dissipline - Regverdig, altyd geldend, konsekwent toegepas (nie na jou gevoel nie)
Verantwoordelikheid - vir sekere huistake maar ook vir wat hy sê en doen.


Lyfstraf
Ons kinders het pak gekry. Nie mishandeling nie. Slegs op die boude.
'n Pak slae was die gevolg van direkte ongehoorsaamheid, want Satan is die vader van die leuen.

Toe ons vier elk so ouderdom 4-5 jaar was, het ek altyd gesê hulle kry meer pak as kos. Daar is so 'n jaar of twee wat dit regtig so voel.

Maar ek het nie tieners gehad nie. Die oudste twee is beide in hul twintigerjare en die jongste twee nou 13 en 15. Ek ken nie woedebuie, neerslagtigheid en tipiese tienernukke nie.
Ons kinders is jong volwassenes, omdat hulle as kinders dissipline geken het.


Groetnis